حجت الاسلام و المسلمین دکتر یاوری عضو گروه علمی تاریخ موسسه به مناسبت میلاد امام رضا (ع) : امام رضا (ع) ، احیاگر نام و سنت پیامبر اعظم(ص) و اهل بیت(ع)

به گزارش روابط عمومی موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) حجت الاسلام و المسلمین یاوری عضو گروه علمی تاریخ موسسه امام رضا (ع) در مصاحبه ای به مناسبت میلاد امام رضا (ع) اظهار داشتند :

توجه به احیاء نام و سنت پیامبر(ص)ˆ و اهل‌بیت(ع)‰، با هدف تبیین خط اصلی حرکت اسلام و بازگشت به اسلام اصیل و ابطال مسیر حرکت انحرافی مکتب خلفا، بخش دیگری از اقدامات فرهنگی امام رضا† بود. در عصری که عباسیان صحنه‌سازی می‌کردند تا مشروعیت خود را در انتساب به پیامبر (ص) بدانند و فرقه‌های انحرافی سنت نبوی را تباه کرده بودند، آن حضرت به احیاء نام و سنت پیامبر (ص) اعظمˆ و اهل‌بیت‰ پرداخت. بنابراین، ایشان برای بیان و تأکید بر یکی بودن خط رسالت و نبوت،در جلسات مختلف یا در پاسخ به پرسش‌های عالمان شیعه و عامه می‌فرمودند: «علم ما از علم رسول خداˆ رسيده است.» همچنین، اسناد برخی از اخبار ازجمله حدیث “سلسله الذهب” را به پیامبرˆ(ص) ارجاع می‌داد و سنت نبویˆ را در کنار قرآن به‌عنوان یک منبع عظیم و ملاک صحت متون حدیثی معرفی می‌کرد و در مقابل بدعت‌های موجود در جامعه اظهار می‌داشتند: «برترین روش، روش محمدˆ است.»

امام رضا† به گونه‌های مختلفی درصدد دفاع، تبیین و زنده‌نگاه‌داشتن شخصیت و سنت رسول خداˆ بود. چنان‌که هنگام هجرت از مدینه برای وداع به کنار قبر ایشان رفت یا به شیعیان آموزش می‌داد تا با عباراتی چون حبیب‌الله، صفوه‌الله و امین‌الله بر رسول خداˆ و رسالت او در حراست از اسلام سلام دهند. آن حضرت در برابر مأمون نیز با بهره‌گیری از آیات الهی از مقام و عصمت پیامبر اکرمˆ(ص) دفاع کرد و درباره مقام، منزلت و جایگاه الهی اهل‌بیت‰ خطاب به عبدالله‌بن جُندب نوشتند: «اما بعد همانا محمدˆ، امين خدا در ميان خلق بود و ما اهل‌بیت‰ وارث او هستیم؛ پس ما نیز امين خدا در زمين هستیم؛ علم به اسلام نزد ما است. ما به علوم و نام شیعیان خود آگاهیم. ما نجيب، رستگار، بازماندگان پيامبران‰ و فرزندان اوصياء‰ هستیم. ما در كتاب قرآن خصوصيت داريم و به تفسیر قرآن نسبت به دیگران سزاوارتريم. ما به پيامبر اکرمˆ نزديك‏تريم تا مردم ديگر و خدا دين را براى ما مقرر داشت که آن را برپا داریم.»

نقل حدیث و سنت، اوصاف ،  اخبار تاریخی و فضائل رسول خداˆ و دیگر اهل بیت(ع)‰، بخش دیگری از سیره امام رضاˆ بود تا مردم را با آنان آشنا کرده و از تحریف تاریخ جلوگیری کند. چنان‌که اخباری از مقام معنوی پیامبر اکرم(ص)ˆ در هنگام معراج را نقل کردند در گزارش دیگری از وشّاء، امام رضا† مى‏فرمود: «به راستى همه كارهای نیک و بد انسان بر رسول خداˆ عرضه می‌گردد.» در روایت دیگری، عبدالسلام‌بن صالح(اباصلت هروی) از امام على‌بن موسى† پرسید: «در حديثى از اهل‌حديث آمده است که مؤمنان در بهشت در منزل‌هاى خود پروردگار را زيارت مي‌كنند، شما در این باره چه می‌فرمائید؟» آن حضرت در پاسخ، خطاب به اباصلت فرمودند: «خداوند تبارک و تعالی پیامبر خود محمدˆ(ص) را بر تمام خلایق برتری بخشید و اطاعت از وی را اطاعت از خود و زیارت وی را در دنیا و آخرت زیارت خود قرار داد. پس خداوند فرمود: کسی که از پیامبر(ص)ˆ اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است و کسی که با پیامبر(ص)ˆ بیعت کند در حقیقت تنها با خدا بیعت می‌نماید. پس کسی که پیامبر(ص)ˆ را در بهشت در درجه و جایگاهش زیارت کند، خداوند را زیارت کرده است.»

باید دانست که توجه به سیره نبویˆ و اهل‌بیت‰، احیاگر اسلام و موجب تعمیق بخشی به اندیشه، ارزش‌ها و رفتار دینی مردم است. برپایه اهمیت موضوع، امام رضا (ع)†، در مرو هنگام دستور مأمون به اقامه نماز عید فطر، بر خروج به نماز خواندن با شیوه پیامبر اکرم(ص)ˆ و امیرمؤمنان (ع)† تأکید کرد. تأثیر این نماز آن‌چنان بود که مأمون دستور برگرداندن امام را داد. آن حضرت، در مقابل فتاوای فقهی عامه و حتی در مقابل مخالفانی چون واقفیه نیز با هدف هدایت آنان، به سنت نبویˆ استناد می‌کرد؛ زیرا از منظر آن حضرت، زنده‌نگداشتن نام و سنت رسول خداˆ در گروه حراست از اسلام است. بنابراین، ایشان در این دوره که نام رسول خداˆ و امیرمؤمنان† هجو می‌شد و به اهل‌بیت‰ جسارت می‌کردند، همواره نام اهل‌بیت‰ را زنده نگه می‌داشت و در اذن دادن به یکی از شیعیان در همکاری با حکومت جور برای مبارزه با کفارِ متجاوز به قلمرو اسلام فرمودند: «این جنگ برای حفظ سلطان نیست، بلکه برای حفظ اسلام است؛ زیرا با نابودی اسلام یاد محمدˆ نیز ازبین خواهد رفت.»

افزون‌بر احیای سنت نبویˆ، احیاء نام و سنت دیگر اهل‌بیت‰ ازجمله امیرمؤمنان علی† نیز از دیگر اقدامات امام رضا† بود. به‌عنوان نمونه، در جلسه‌ای به بیان واقعه غدیر خم پرداخت یا در جهت بازنمایی هویت فرهنگی و اجتماعی شیعه، به تبیین علت تأسی امیرمؤمنان علی† به رسول خداˆ در انگشتر به دست راست کردن پرداخت. در گزارش دیگری مبنی بر نقل سیره امیرمؤمنان†، فرمودند: «روزی مردی امیرمؤمنان علی† را به مهمانی دعوت کرد. آن حضرت فرمود: دعوتت را به سه شرط مى‏پذيرم؛ آن مرد گفت: آن سه شرط چیست؟ امام فرمود: از بيرون خانه هيچ چیزی را براى ما تهيه نكنى؛ از آن‌چه در خانه‏دارى دريغ نکرده و بر اهل خانه‏ات تنگ نگيرى؛ آن مرد گفت: پذيرفتم؛ لذا امیرمؤمنان علی† دعوت او را پذيرفت.» طبق گزارش دیگری از امام رضا†، امیرمؤمنان علی† به عیادت زيدبن صوحان که مريض بود، رفت و زيد اين ملاقات را سبب افتخار خود دانست و نزد مردم به آن فخر مي‌كرد.

دفاع از ولایت و جایگاه امیرمؤمنان علی† در جهت احیاء نام اهل‌بیت‰، از دیگر اقدامات فرهنگی امام رضا بود. به‌عنوان نمونه، روزی مأمون از امام رضا† پرسيد: «چرا جد تو علي† تقسيم كننده بهشتيان به بهشت و دوزخيان به دوزخ است؟ امام رضا† فرمود: آيا از پدر و اجداد خود شنیده‌ای كه رسول خداˆ فرمود: دوستي با علي† ايمان است و دشمني با علي† كفر است؟

مأمون گفت: آري. آن حضرت فرمود: همين سخن به اين معنا است كه: علي† تقسيم كننده افراد به بهشت و دوزخ است. مأمون گفت: گواهي مي دهم كه تو وارث علم رسول خداˆ هستي .

یاد کردن از سیره و سنت دیگر امامان بعد از امیرمؤمنان علی† و حتی اصحاب برجسته نیز همواره در دستور امام رضا† به‌عنوان یک امر فرهنگی در راستای اصلاح و تقویت بنیادهای فکری و رفتاری جامعه، قرار داشت. به‌عنوان نمونه، ایشان به ذکر سیره پدرش درباره عاشورا پرداخت و فرمودند: «شيوه پدرم چنين بود كه چون محرم مى‌شد، تا روز دهم محرم، خنده نداشت، اندوه بر او غالب بود، گریه می‌کرد و مى‌فرمود در اين روز حسين† شهید  شد . »